سمینار افکار سیاسی دراسلام وایران

1- کتاب اندیشه های سیاسی در اسلام وایران اثرکیست؟ حاتم قادری

  2- هدف کلی از ارائه مطالب در کتاب فوق چیست ؟ الف – مسلمانان در مورد مسائل سیاسی چگونه اندیشیده اند ب- مکاتب ومذاهب دین اسلام چگونه اندیشده وچه مواردی را مطرح کرده اند.

3- به عقیده محققین چه عواملی بر شکل گیری اندیشه های سیاسی اسلام تأثیر گذاشته است؟

الف- سنت های حکومتی و ملک داری ایران باستان – سیاستمداران وادیبان تحت تأثیر قرار گرفته مثل خواجه نظام الملک

 ب- فلسفه وبویژه فلسفه سیاسی یونان باستان – فلاسفه ازجمله فارابی

 ج رفتارهای ریشه دار در آداب وباورهای اعراب- اندیشه هایی که یکدفعه بوجود آمدند

4- آیا تشکیل حکومت وضرورت آن مورد نظر همه مسلمانان بوده است؟ دلایل آن را ذکر کنید. بله اکثر مسلمانان در مورد ضرورت تشکیل حکومت اتفاق نظر داشته اند. دلایل: الف- این ضرورت با تشکیل حکومت اسلامی توسط پیامبر اسلام (ص) همراه بوده است. ب- تفسیری که مسلمانان از قرآن دارند ج- فهم مسلمانان از شریعت مه اجرای شریعت نیاز به دولت دارد. د- عقل بشر ( وجود حکومت برای جلوگیری از هرج ومرج) ه- ویژگی های خاص انسانها ازجمله وجود لجاجت.

5- به عقیده محققین نظرات پیروان مکتب معتذلی در مورد تشکیل حکومت چه بود؟رهبران این مکتب ازجمله هشام بن عمر وابوبکر عصم می گویند در شرایطی که جامعه دچار نا آرامی است تعیین خلیفه نادرست است این نظر که به بی حکومتی(آنارشیسم) منجر می شود به هرج و مرج بعد از قتل عثمان بر می گردد.

6- خلافت چیست؟ یکی از نهادهای سیاسی درمیان مسلمانان است که بیان کننده نظر اهل سنت در باب نظام سیاسی است به عبارت دیگر اهل سنت نظام سیاسی که معرفی می کنند خلافت است برخلاف شیعیان که امامت را معرفی می کنند.

7-خلافت چگونه مطرح شد؟ بعد از وفات پیامبر اسلام(ص) تعدادی از مسلمانان در سقیفه بنی ساعده جمع شدند ودر مورد جانشینی پیامبر اکرم(ص) به گفتگو پرداختند انصار به دلیل حمایت از پیامبر خود را محقق حکومت می دانستند ومهاجرین به نقل از پیامبر اسلام (ص) که فرمود «خلافت از آن قریش است» خود را محق حکومت می دانستند در این زمان بحث امیری مطرح بود وبعد واژه خلافت به عنوان جانشینی پیامبر(ص) برای ابوبکر بکار رفت.

8- از ماجرای سقیفه بنی ساعده چه نتایجی می توان گرفت؟

الف – نظریه قریشی بودن خلیفه ( الائمه من القریش) . ب- طرح موضوع دوامام (نظر انصار مبنی برانتخاب یک امام از ما ویک امام ازشما) . ج- انتخاب توسط اهل حل وعقد( پذیرش نحوه انتخاب ابوبکر بعنوان خلیفه اول)

9- منظور از اهل حل وعقد چیست؟ تعداد آن چند نفر است؟ این که ریش سفیدان وشیوخ وافراد مورد احترام جمع شوند وتصمیم بگیرند و امیری کنند.بعضی ها تعداد آن را 5 نفر برخی 6 نفر وبرخی مانند غزالی گفته اند حتی یک نفر که صاحب شوکت باشد هم می تواند خلیفه انتخاب کند.

10 – چرا شیوه دو امامی مورد موافقت قرار نگرفت ؟ زیر این شیوه موجب اختلاف بین گروهها و قبیله های می شده است.

11- تأکید بر قریشی بودن خلافت تا چه زمانی ادامه داشت ؟ تا پایان خلافت عباسیان

12- تعبیر ابن خلدون از قریشی بودن خلافت چه بود؟ قریشی بودن در اعراب یک افتخار است چون قبیله قریش از قبل از اسلام به دلیل داشتن تولیت کعبه بعنوان یک قبیله برتر مورد توجه بوده است.

13- واژه امیرالمومنین منتصب به چه کسی است ؟ منتصب به حضرت علی(ع) است اما عمر در زمانی خود را امیرالمومنین خواند گفت شما مومنین هستید ومن هم امیر شما.

14- اولین بار واژه خلیفه ا... را در چه زمانی وتوسط چه کسی مطرح شد.؟ در زمان امویان وبه طور مشخص توسط معاویه بکار برده شد

15- علت بکار گیری واژه خلیفه ا... توسط معاویه چه بود؟

الف – سابقه امویان با پیامبراسلام(ص) ، آنها اسلام رانپذیرفتند تا فتح مکه که ابوسفیان بزرگ امویان اسلام را پذیرفت. (بکار گیری واژه خلیفه ا... نوعی شبهه بود برای مردم که تفهیم کند او جانشین پیامبر نیست خلیفه خداست). ب- سابقه اعتقادات ایرانیان وآشنایی مسلمانان با آنها بعداز فتح ایران (چون ایرانیان معتقد بودند قدرت از آنِ خداست و به هرکه بخواهد می دهد.)     ج- رقابت بین خلفا وفقها وعلما( خلفا در مقابل فقها وعلما که بین مردم چهره برجسته ای دارند از واژه خلیفه الله به این دلیل استفاده می کردند که خود را منتصب به خدا بدانند وبا آنها رقابت نمایند)

16-مسلمانان چه تصوری از خلیفه داشتند وقدرت او را دارای چه ماهیتی می دانستند؟ مسلمانان از جایگاه ومنزلت خلیفه تلقی واحدی داشتند یعنی اعتقاد به اینکه خلیفه هم صاحب نظر در امور دین وهم در امور دنیاست (مسلمانان از خلیفه تصور اینکه او یک قدرت ثانویه و دوگانه دارد نداشتند به عبارت دیگر این مطلب که « دین از دولت وسیاست جداست» وجود نداشت)

17- در نظریات خلافت وخلیفه گی(اهل سنت) چه نسبتی میان نظریه و واقعیت سیاسی وجود دارد؟ به اتفاق می توان گفت که دیدگاهها و نظریات خلافت وخلیفه گی چنین بوده که ابتدا رویداد سیاسی بوجود آمده و بعد کسانی پیدا شدند که اتفاقات را فرمولیزه کرده ونظریات سیاسی را بیان کرده اند.

18- اگر عمل سیاسی ابتدا رخ دهد وبعد نظریه ای برای آن ساخته شود چه محاسنی  ومعایبی دارد؟

محاسن = وقتی مشکل را دیدیم با او مواجه می شویم وعملا" در خصوص اصلاح آن اقدام می کنیم.

معایب = مارا در مورد آنچه اتفاق افتاده محدود می کند و دست ناظر را از ارزیابی و بررسی می بندد.

19- نظریه های خلافت وخلیفه گی را نام ببرید.

الف- نظریه اهل حل وعقد: نظریه ای که برآمده از سقیفه است یعنی ریش سفیدان وبزرگان (مهاجر وانصار) که برای تصمیم گیری وانتخاب جانشینی پیامبراکرم(ص) در سقیفه جمع شدند.

 ب- نظریه استخلاف: به قدرت رسیدن عمر توسط ابوبکر(درحالی که ابوبکر مریض بود ) از نظر اهل سنت این حق به خلیفه داده می شود که خلیفه بعد از خود را انتخاب کند.

 ج- نظریه شورا : یکی از راههای مشروع رسیدن به خلافت یا انتقال خلافت شورا ومشورت است در خلافت عثمان که بوسیله شورا انتخاب گردید (به این دلیل که شورا ومشورت در قرآن کریم مورد تأکید قرارگرفته است وهمچنین به دلیل وجو استیلا در اهل سنت خیلی مورد توجه قرار نگرفت – شورا را برخی برای انتخاب خلیفه وبرخی برای استیضاح خلیفه مطرح کردند.)

 د- نظریه استیلا: یعنی استفاده از زور وجنگ وقدرت برای رسیدن به خلافت است (از نظر تاریخی استیلا معطوف به قدرت رسیدن معاویه است).

ه- وراثت (ولایتعهدی) : اولین بار توسط معاویه برای انتخاب یزید (پسرش) بعد از خود او به خلافت مطرح شد. ( این عقلایی است که هر شخص صاحب قدرت، قدرت را در خانواده خود ادامه دهد وبه یکی از نزدیکان خود منتقل کند.)