ارکان امت اسلامی

وحدت

    «وحدت» امت اسلامی به معنای تحقق وحدت اسلامی در مجموعه امت اسلام و سراسر جهان اسلام است، به گونه‏ای که در نهایت، نویدبخش تشکیل امت واحد اسلامی باشد: خداوند در قرآن کریم می فرماید: «وَ إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَ أَنَا رَبُّکُمْ فَاتَّقُونِ»؛ و همانا این امت شماست، امتی یگانه، و من پروردگار شما هستم. از من پروا کنید.[1]

در تفکر دینی، هرگز مراد از وحدت کنار نهادن سایر مذاهب نیست. وحدت اسلامی به کارگیری ابزار تحقق امت واحد، به عنوان یک آرمان نهایی، در سطح جوامع و جهان اسلامی خواهد بود:«وَ اعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلَاکُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلَی وَنِعْمَ النَّصِیرُ.»[2] بنابراین، از نظر مفهومی وحدت اسلامی، از جهت روش و ابزارمندی آن شامل تمامی تصمیم‏سازی‏ها، سیاست‏گذاری‏ها، اتخاذ روش‏های واحد، بهره‏گیری از امکانات مشترک، و تدابیری می‏شود که نتیجه و پیامد آن، تحقق وحدت امت اسلامی است. از این‏رو، خداوند می‏فرماید:«وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِیعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ»[3]

از منظر آیات قرآن کریم، «وحدت» کلمه امت اسلام، وحدت دینی و اسلامی است و به عنوان شیوه و ابزار تحقق اهداف و مقاصد دینی و الهی تلقّی می‏شود. از این‏رو، چنگ و اعتصام به حبل محکم الهی را، زمینه و مقدمه نجات جامعه از هلاکت و نیز سعادت و هدایت جامعه اسلامی برمی‏شمارد: «وَ اعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِیعا وَ لاَ تَفَرَّقُواْ وَاذْکُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنتُمْ أَعْدَاء فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانا وَ کُنتُمْ عَلَی شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنقَذَکُم مِنْهَا کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ.»[4]

همچنین تفرقه و اختلاف در دین و از بین رفتن وحدت امت اسلام را با اقامه دین حق و آیین توحیدی منافی دانسته، می‏فرماید:«... أَقِیمُوا الدِّینَ وَلَا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ... .» [5]

از سوی دیگر، به شدت کسانی را که در پی اختلاف‏افکنی هستند و یا در پی ایجاد وحدت بین امت اسلامی نیستند، سرزنش و مذمت می‏کند و آن را مانند ملل پیشین قلمداد نموده که پس از هدایت الهی، باز به سمت اختلاف تمایل یافتند و سزاوار عذاب عظیم شدند:«وَ لاَ تَکُونُواْ کَالَّذِینَ تَفَرَّقُواْ وَاخْتَلَفُواْ مِن بَعْدِ مَا جَاءهُمُ الْبَیِّنَاتُ وَأُوْلَـئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ»[6]

بنابراین، وحدت از منظر دینی امری مطلوب، و بدان بسیار سفارش و تأکید شده است به گونه‏ای که اقامه دین در پرتو وحدت امت اسلام است. این وحدت، در قلمرو حکومت‏ها و جوامع اسلامی و در میان ملل مسلمان، «وحدت سیاسی» نام دارد. از این پس، مراد از وحدت در این مقاله، وحدت سیاسی است.وحدت امت اسلامی تنها از طریق اجتماع به زیر پرچم توحید اسلامی وتأسی به قرآن و عترت امکان پذیر است واین وجهی از وجوه تفکر اسلامی است؛ که نه به دلیل فشارهای محیطی همچون اجبارحکام، منافع سرزمینی واقتصادی وغیره، بلکه به دلیل زیر بنای ایدئولوژیکی آن تحقق پذیر است  .امام خمینی (ره) که یکی از متفکران برجسته معاصر است به تشکیل امتواحده وتحقق عینی وحدت امت اسلام می اندیشید و در حوزه عمل واند یشه در جهت تحقق این آرمان تلاش های زیادی ورزیده و راه تحقق امت واحده اسلامی را تمسک به قرآن وعترت می داند ومی گوید: اسلام آمده است تا تمام ملل د نیا را عرب را وعجم را ترک را وفارس را همه را با هم متحد کند ویک امت بزرگ بنام امت اسلامی در دنیا برقرار کند... نقشه های قدرت های بزرگ ووابستگان آنها درکشور های اسلامی این استکه قشرهای مُسلم را که خداوند تبارک وتعالی بین آنها اُخوّت ایجاد کرده است ومومنان را به اُخوّت یادفرموده است ازهم جدا کنند وبه ملت ترک وبه ملتکرد، ملت عرب وملت فارس از هم جدا کنند بلکه باهم دشمن کنند واین درست بر خلاف مسیر اسلام، ومسیر قرآن است. تمام مسلمین با هم برادر وبرابرند وهچیک از آنها از یکدیگر جدا نیستند وهمه آنها زیر پرچم توحید باید باشند  .[7]

 توحید

امت اسلامی ما نند اصول د یگر اسلامی بر اصل توحید استوار است. وبهمین جهت است که امت وجامعه اسلامی  امت وجامعه ی تو حیدی معرفی می شود امت اسلامی از آن جهت توحیدی است که بر وحدت  حاکمیت الله ووحدت فطرت بشر استوار است.

در جامعه توحیدی منبع مشروعیت قدرت سیاسی بر گرفته ازربوبیت تشریعی خداوند است ولی استقرار حاکمیت الله بطور عام وفرا گیر ومطلق به عنوا ن تنها منبع قدرت سیاسی  با مشارکت ومقبولیت مردم فراهم می شود.

جامعیت دین 

   یکی د یگر از زیر ساخت ها ومبا نی اند شه امت اسلامی جامیعت دین است  د ین اسلام، دین جامعی است که برای تمام عرصه های زند گی بشریت بر نامه زندگی ودستور العمل دارد همان گونه که مردم را به امری آخرت تشویق وترغیب می کند نسبت به زندگی د نیا وتنظیم روابط اجتماعی  سیاسی  وحقوقی وبر قراری عدل و قسط نیز دستوری دارد« نزلنا علیک الکتاب تبیانا لکل شی وهدی ورحمة وبشری للمسلمین»(نحل/89)

 قرآن کریم که عا لیترین منبع دین شناختی است واراده تشریعی خداوند درآن تجلی یافته است وقتی صحبت از رسالت انبیاء عموما ورسالت پیامبر اسلام به طور خاص می  نماید گستره رسالت انبیاء را پهنه گیتی می دانند وتمام زیست گاه زمین در قلمرو بعثت انبیاء قرار دارد  تبارک الذی نزل الفر قان  علی عبده لیکون للعالمین نذیر(فرقان/1) ودر جای دیگر می فرماید : قل یا ایها الناس انی رسول الله الیکم جمیعا(اعراف/158  این آیا ت به خوبی برقلمرو گسترده وجهان شمول رسالت پیامبر گرامی اسلام دلالت دارد ود ین اسلام برای تمام انسان های روی زمین است در بعد زمانی ومکا نی  محدودیت ندارد فرا، زمانی وفرا، مکانی است

  چهار مین زیرساخت ومبنای تشکیل امت واحده  اسلامی جاودانگی د ین است د ین مقدس اسلام آموزهای خود را فراتر از گستره زمام ومکان تعریف نموده هو الذی ارسل رسوله بالهدی  ودین الحق لیظهره علی الدین کله ولو کره المشرکون(سوره توبه/4)

 هو الذی ارسل رسوله بالهدی ودین لیظهره علی الدین کله وکفی با الله شهیدا( فتح/28)

 وانه لکتاب عزیز لایاتیه الباطل من بین یدیه ولا من خلفه تنزیل من حکیم حمید(فصلت/42) این دسته از آیات بر جهان گیر شدن پیام د ین دلالت دارد، دین که جهان گیر وجهان گستر باشد جا ودانگی وا بد یت دارد. نور حیات بخش اسلام تمام بشریت را  در گذر تاریخ تحت پوششش قرار می دهد.

6- مکانسیم تحقق امت اسلامی:

« مکانیسیم تحقق وحدت وتشکیل امت اسلامی تنها از طریق اجتماع به زیر پرچم توحید اسلامی وتاءسی به قرآن واخوت اسلامی امکان پزیر است واین وجهی از وجوه تفکر اسلامی است.که نه به دلیل فشار های محیطی همچون اجبار حکام، منافع سر زمینی واقتصادی وغیره ، بلکه به دلیل زیر بنای ایدءلوژیکی آن تحقق پزیر است  [10]    

 

 فلسفه سیاسی اسلام که بر پایه شناخت واقع بینانه از جهان وبر محور آرما نهای توحیدی اسلام مبتنی است حکم می کند که تمام کشورهای اسلامی به عنوان  جزی از پیکره واحد امت اسلامی  در یک تلاش جهانی  درراه تحکیم وحدت اسلامی واعتلا اسلام در برابر کفر جهانی بکوشند

 ویژگی امت اسلامی:

1-8 اصل مساوات و برابری :

 در جامعه اسلامی والگوی پشنهادی اسلام، برای امت اسلامی اصل اولی رعایت مساوات وبرابری میان مردم است واسلام می خواهد تمام مسلمانان از حقوق ومزایا ی مساویانه بر خور دار

2 -8  اصالت فرد وجامعه:

 در نظام ارزشی اسلام   وامت جهانی،که قران کریم ترسیم می کند فرد وجامعه هرد و اصالت دارند همه افرادو جامعه از تمام حقوق ومزایای سیاسی برخور دارند. انی لا اضع عمل عامل منکم من ذکر وانثی بعضکم من بعض(آل عمران/196)     فرد وجامعه هر کدام دارای حقوق وتکالیف اند.

 3- 8  اصل اعتدال ومیانه روی:

  ا مت اسلامی را خداوند امت معتدل ومیانه معرفی نموده است از ویژگی های امت اسلامی پر هیز از افراط وتفریط است

 4-8اخوت اسلامی :

انما المومنون اخوة فاصلحوا بین اخویکم واتقوا الله لعلکم ترحمون(حجرات/10) مومنان با هم برادر اند  اختلاف ومنازعات خود را باید با صلح وآشتی خاتمه دهند وتقوای الاهی را پیشه ی خود سازند تا مورد ترحم الاهی قرار گیرند.

5-8  اصل احترام متقابل ورعایت اصول اخلاقی:

 خداوند متعال امت اسلامی را هشدار می دهد که نباید همد یگر، را استهزا ومسخره نماید وبا عناوین والقاب زشت که لایق به شان یک برادر مسلمان نیست مورد خطاب قرار داد خداوند می فرماید: یا ایها الذین امنوا لایسخر قوم من قوم عسی ان یکونوا خیرا منهم...(حجرات/11)